Tips voor ouder(s) en/of verzorger(s) die thuiszitten (lockdown of quarantaine)

Het normale leven start voor kinderen tot twaalf jaar weer een klein beetje op. Verder zijn middelbare scholen voorlopig nog dicht en werken we nog steeds zo veel mogelijk uit huis. De maatregelen die zijn genomen, zijn ingrijpend, maar nodig. We snappen dat dit ook van jullie als ouders veel vraagt en de gezinssituatie misschien overhoop gooit. Hoe ga je als ouder om met de nieuwe thuissituaties die is ontstaan? Met de tips in dit document hopen we je op weg te helpen met verschillende tips.

Heb je zelf ideeën of tips die ook voor andere ouders helpend kunnen zijn? Mail deze dan naar info@team050.nl of stuur een bericht naar de gezinscoördinator, zodat we ze kunnen delen op deze website.

Weer naar school

Kinderen op de kinderopvang, in het basisonderwijs en het speciaal onderwijs in de basisschoolleeftijd gaan vanaf 11 mei weer naar school. Toch is het daar dan niet als vanouds. Dat kan spannend zijn voor kinderen. Dat kun je uitleggen door te vertellen dat:

• uit onderzoeken blijkt dat kinderen minder snel en minder ernstig ziek worden van het virus;
• experts hebben goed nagedacht en vinden deze stap veilig.

Het is belangrijk met je kinderen over deze veranderingen te praten. Het is voor kinderen ingewikkeld om te begrijpen waarom het één wel mag en het ander nog niet. Ze mogen weer naar school, en tegelijkertijd blijven er ook nog veel dingen dicht of zijn anders. Denk bijvoorbeeld aan het bezoek aan opa en oma of het verjaardagsfeestje. Het is belangrijk met je kinderen over deze veranderingen te praten.

Vragen die kinderen kunnen stellen

Het NJI (Nederlands Jeugdinstituut) heeft een overzicht gemaakt met vragen die kinderen kunnen stellen. Deze worden hieronder weergegeven.

Wordt alles op school weer gewoon?

Helemaal zoals het was, dat wordt het vanaf 11 mei nog niet. Elke school bedenkt hoe kinderen weer veilig naar school kunnen. Vaak je handen wassen, dat helpt al! En natuurlijk hoesten en niezen in je elleboog. En thuis blijven als je verkouden bent. Waarschijnlijk staan de tafeltjes in de klas verder uit elkaar. Dus het is wel wat anders. Wel doet iedereen op school zijn best om het zo gewoon en gezellig mogelijk te maken.

We weten niet hoe lang het duurt voordat alles weer normaal kan worden. Er zijn nog geen medicijnen of vaccins tegen het virus. We weten wel dat er veel mensen hier heel hard aan werken.

Mijn schoolwerk is niet allemaal gelukt. Wat nu?

Het is in zo’n gekke tijd normaal dat dingen niet helemaal lukken zoals anders. Het is goed om daar met papa en mama of de juf of meester over te praten. Wil je wat vragen? Bijvoorbeeld of de juf of meester je weer kan helpen? Wil je wat zeggen? Bijvoorbeeld dat je bang bent dat de juf of meester nu boos wordt? Of dat het thuis niet lukte om goed aan school te werken? Dat mag allemaal. Samen kunnen jullie dan kijken hoe jij het beste geholpen kunt worden en hoe het weer leuk is op school.

Ik vind het spannend om weer naar school te gaan. Wat helpt?

Voor iedereen zal het spannend zijn om weer te beginnen. Dat is helemaal niet gek! Je bent al lang niet naar school geweest met al je klasgenootjes. Allerlei gedachten kunnen door je hoofd spoken. Het is altijd belangrijk om te praten over wat je dwars zit. Met je ouders, met vriendjes en vriendinnetjes, met je juf, meester of iemand anders die je vertrouwt. Vind je het lastig om erover te praten? Schrijf dan eerst eens op waarom je het zo spannend vindt om naar school te gaan. Of teken het.

Ik maak me zorgen over of ik wel overga dit jaar. Wat kan ik doen?

Wat vervelend dat je je zorgen maakt. Het is voor iedereen een bijzonder schooljaar door corona. Je juf of meester houdt hier rekening mee. Je hebt misschien niet alles afgekregen toen je thuis schoolwerk moest doen. Dat is niet erg. De juf of meester is vooral heel blij dat je weer op school bent! Zeg je even tegen juf of meester welke oefeningen of vakken je moeilijk vond? En waar je je zorgen over maakt? De juf of meester luistert graag naar je. Samen bedenken jullie vast een oplossing. En vertel je dan meteen even wat er allemaal wél heel goed ging thuis, of wat je hebt geleerd? Misschien ben je nu wel super handig met programma’s op de computer. Of heb je nieuwe creatieve dingen geleerd thuis. Of kun je nu heel zelfstandig werken. Dat is allemaal belangrijk. Leren doe je niet alleen op school.

Tips voor de thuissituatie 

Geef het goede voorbeeld

De situatie, waarin iedereen thuis moet blijven, is nieuw voor iedereen. Kinderen en jongeren kijken in nieuwe situaties naar hun ouders en andere rolmodellen en stemmen hun reactie af op voorbeeldgedrag. Blijf daarom kalm en geef het goede voorbeeld.

Zorg voor dagritme en afwisseling

Probeer je kinderen ook nu toch de nodige structuur te geven.

• Laat ze opstaan op een normaal tijdstip;
• Blijf de normale bedtijden aanhouden;
• Plan het ontbijt, de lunch, het avondeten en eventuele andere eetmomenten op dezelfde momenten in;
• Maak een planning voor de dag en of de week. Probeer hierin het ritme van de normale dagen zoveel mogelijk aan te houden, zoals de schooltijden voor het werken aan schoolwerk. Veel scholen verwachten dat er thuis bijvoorbeeld aan schooltaakjes gewerkt wordt. Het is handig om samen met je kind hiervoor een plan te maken en dit mee te nemen in de dag- of weekplanning.
• Zorg in de planning voor voldoende beweeg-, rust-, leer- en beeldschermmomenten. Plan de dag niet helemaal vol en houd voldoende tijd vrij voor zelfstandig spelen of een spontaan idee.
• Heb altijd een aantal activiteiten achter de hand tegen verveling. Voor activiteitentips klik hier.
• Bereid jezelf voor op lastige momenten. Maak bijvoorbeeld een lijst van vrienden die je kind kan bellen om even te kletsen, een lijstje met anti-verveel activiteiten en een digitale lijst met knutselideeën.

Maak onderscheid tussen werktijd, schooltijd en vrije tijd.

• Zorg voor een duidelijke scheiding tussen werktijd, schooltijd en leuke tijd met de kinderen. Als je alles tegelijkertijd doet, doe je eigenlijk iedereen te kort. Een heldere scheiding tussen werktijd en vrije tijd zorgt voor rust. Kinderen weten wanneer ze je wel of niet kunnen storen én er zijn momenten waarop je niet alle ballen in de lucht hoeft te houden.
• Zorg ervoor dat je kind een aparte en vaste plek in huis heeft om aan schoolwerk te werken. Maak daarbij de afspraak dat deze plek weer wordt opgeruimd als het schoolwerk klaar is. Zo is het onderscheid tussen schoolwerk en vrije tijd helder.
• Maak hiervoor afspraken over werktijden en afwisselende werk-zorg shifts met je partner, een steun- of buurgezin en je werkgever.
• Als kinderen wat ouder zijn, dan kun je jouw werktijd misschien combineren met hun schooltijd.
• Maak afspraken over schermtijd en verwerk dit in een schermtijdplan om de afspraken duidelijk en overzichtelijk te houden. Voorbeelden van een schermtijdplan vind je hier.

Fysieke afstand is geen sociale afstand

Door de huidige situatie lijkt het moeilijker om in contact te blijven met mensen buiten het gezin.

• Houd op andere wijze contact met klasgenoten, vrienden en familie. Zorg dat dit contact in verschillende activiteiten van jullie gezin voorkomt. Zeker voor pubers is contact met vrienden heel belangrijk. Stimuleer ze dat op andere manieren te doen dan bij elkaar te zijn.
  • Dineer bijvoorbeeld samen met opa en oma via skype.
  • Doe thuiswerk online, samen met vriendjes.
  • Maak een gekke video voor een zieke kennis en verzend deze online.
  • Er zijn ook veel mogelijkheden om online met elkaar spelletjes te doen.

Praat  met elkaar en maak samen afspraken

Beantwoord met elkaar de vragen: wat vraagt deze situatie van ons als gezin? Wat zou lastig kunnen worden en hoe lossen we dat dan op? Wat vinden we belangrijk om samen af te spreken? Doe dit zo veel mogelijk samen met je kinderen.

• Kinder- en jeugdpsychiater Arne Popma en emeritus hoogleraar Kinder- en jeugdpsychiatrie Frits Boer delen praktische informatie voor ouders van (met name) erg jonge of angstige kinderen. Deze bevat concrete adviezen; bijvoorbeeld over hoe je eerlijk kunt zijn tegen je kind, en het tegelijkertijd vertrouwen geeft. Ook staan in dit document voorbeelden van korte, heldere uitleg aan een kind over corona. Je vindt ‘m hier.
• Op deze website vind je een stappenplan voor ouders over hoe ze met hun kind met ASS kunnen praten over de sluiting van de school. Verder vind je hier ook een dagplanning.
• Vanuit Geef me de 5, een praktische methodiek voor omgang met mensen met autisme, zijn filmpjes gemaakt met een stapsgewijze uitleg over het Corona virus en de verschillende maatregelen die zijn genomen.
  • Uitleg fase 1 (uitleg geven en angst relativeren)
  • Uitleg fase 2 (extra maatregelen)
  • Uitleg fase 3 (thuis van school) 

• Via Picstudio is een PDF geplaatst met gratis picto’s over het Corona virus, deze kan je gebruiken als ondersteuning en verduidelijking in jullie gesprekken over de situatie. Je vindt de picto’s hier.
• Er is een uitleg van het Coronavirus gemaakt in Taal voor allemaal. Deze uitleg is ook in video vorm te bekijken.
• Pharosheeft een informatiekaart gemaakt over het coronavirus.
• Visuele uitleg van de speech van Rutte vind  je hier.
• Animatie met uitleg over het coronavirus.
• Video’s in Nederlandse Gebarentaal (NGT) over het coronavirus.
• Vermijd dat kinderen en jongeren met autisme overspoeld worden met allerlei informatie over de pandemie. De hele dag door komen berichten binnen op radio, TV maar ook de sociale media. Veel van dat nieuws is éénzijdig negatief (men bericht elke dag over het aantal nieuwe gevallen en sterfgevallen, maar niet altijd ook over hoeveel mensen genezen zijn). Er doet ook heel wat fake nieuws de ronde. Beperk indien mogelijk de info over de pandemie tot één of twee – liefst vaste – momenten per dag. Kijk samen naar TV en luister samen naar de radio. En geef vooral context bij al dat nieuws, zodat kinderen en jongeren een genuanceerd beeld krijgen maar ook leren dat er nog veel zaken zijn die wel goed gaan in de wereld.
• Vraag op vaste tijdstippen (bijvoorbeeld 1 keer per dag) met welke vragen kinderen zitten en beantwoord hun vragen, maar geef niet meer informatie dan ze nodig hebben.
• Gebruik een neutrale taal. Vermijd zoveel mogelijk negatief geladen termen zoals gevaarlijk, dodelijk, ramp, vreselijk en vervang waar mogelijk negatieve termen door positieve.  Praat bijvoorbeeld over wat je gaat doen om gezond blijven eerder dan wat je gaat doen om niet besmet te worden. Vertel wat er wel nog allemaal kan en niet alleen wat er niet meer kan en mag.
• Voor kinderen zijn er leuke instructievideo’s, zoals deze voor het handen wassen zoals handen wassen met Was de Handbeer.
• Maar ook voor het niezen en hoesten zijn er video’s.
• Kinderen die je wil overtuigen van de reden waarom we best in de ellenboog niezen kan je laten kijken naar dit filmpje van Het Klokhuis die heel erg concreet en visueel aantoont wat er gebeurt wanneer je niet veilig niest.
• Standaard instructies kunnen voor bepaalde mensen met autisme te vaag, te abstract of te algemeen zijn. Probeer zoveel mogelijk concreet te communiceren en maak alle maatregelen overzichtelijk (stappenplannen) en visueel. De World Health Organisation heeft een visueel stappenplan voor handen wassen.
• Voor sommige kinderen en jongeren zijn deze visuele instructies nog te vaag. Zo kan het nodig zijn om een concrete tijdsaanduiding (tel tot 20) of een time timer in te schakelen om aan te duiden hoe lang de handen geschrobd moeten worden.
• Hier legt uitleghulp Steffie moeilijke informatie over het nieuwe coronavirus op een eenvoudige manier uit. De website is speciaal bedoeld voor mensen met een verstandelijke beperking.

Realistisch blijven

Heb realistische verwachtingen van jezelf, jouw kinderen, jouw partner en de situatie. De situatie is nieuw voor iedereen. Praat met elkaar, maak een plan, maar wees ook flexibel. Durf af te wijken van jouw plan als dat nodig is. Mocht jouw kind bijvoorbeeld sneller klaar zijn met schoolwerk dan verwacht, val dan terug op de eerder gemaakte lijstje van activiteiten. Kortom heb realistische verwachtingen, wees flexibel en deel je zorgen. Bovenal: wees mild voor jezelf en anderen.

Zorg goed voor jezelf en elkaar

Als ouder is het altijd heel belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. In deze situatie is dat nog veel belangrijker, maar misschien wel lastiger dan normaal. Sta hierbij stil. Wat betekent goed voor jezelf zorgen voor jou? En hoe zorg jij dat je daar zo goed mogelijk aan toe komt?

• Plan momenten in waarop je even extra aandacht hebt voor jezelf. Kook bijvoorbeeld een lekkere maaltijd, lees ‘s avonds een goed boek, neem een extra lange douche, maak een wandeling of doe mindfulness of yoga oefeningen.

Zoek en bied steun

Je staat er niet alleen voor. Een situatie als deze is beter te behappen door het samen te doen.

• Vraag anderen hoe zij bepaalde knelpunten omgaan en leer van elkaar.
• Humor helpt. Plan indien nodig ‘stoom afblaas telefoontjes’ met vrienden of kennissen. Wees je er daarbij wel van bewust dat er kinderen kunnen meeluisteren.
• Stuur een appje, bel aan of doe een kaartje in de bus bij gezinnen in jouw omgeving. Laat weten dat ze er niet alleen voor staan en dat lastige situaties horen bij deze uitzonderlijke situatie. Kijk naar elkaar om en help elkaar als dat nodig is.
• Laat het aan ons weten als we iets voor jullie kunnen doen.

Laat de kinderen meedenken en helpen

Kinderen vinden het leuk om te helpen en mee te denken met hun ouders en komen hierbij vaak met onverwachte oplossingen. Daarnaast zijn kinderen meer geneigd om mee te werken aan activiteiten die ze mee hebben verzonnen.

• Denk hierbij aan het gezamenlijk opstellen van een dagritme de activiteiten en de gezinsregels. Laat kinderen ook, eventueel met jouw hulp, hun eigen dagindeling maken.
• Betrek de kinderen bij huishoudelijke taken en maak hiervoor een taakverdeling. Maak een spelletje of wedstrijd van het opruimen of doe bijvoorbeeld samen de afwas terwijl je de dag doorneemt.
• Benoem wat er goed gaat en vier dit.
• Vertel elkaar aan het eind van de dag wat je leuk vond aan de dag en wat er goed ging. We doen dit allemaal voor het eerst, met alle uitdagingen die daarbij horen. Oog hebben voor wat er goed gaat geeft een goed gevoel.
• Vier de succesvolle momenten als onderdeel van jullie thuis-school-werk-schema. Zorg voor een bijzonder ontbijt, maak een dansje met elkaar, verras elkaar met een lief briefje onder het hoofdkussen of lees een extra boekje of hoofdstuk voor.

Tips voor het omgaan met spanningen

• Neem met zijn alle (maar los van elkaar) een time-out.
• Blaas stoom af door een rondje te rennen, de trap op en af te stieren of te stompen in een kussen.
• Praat over de situatie/escalatie; wat ging er mis?
• Zoek nieuwe oplossingen die jullie als huisgenoten helpen en stem oplossingen met elkaar af.
• Zoek steun bij andere ouders, betrokken professionals, het wijkteam of de huisarts.
• Maak een plan om escalaties in het vervolg te voorkomen. Hoe herken je irritatie bij elkaar en wat kan een ander dan het beste doen? Jou met rust laten, je afleiden of juist tegen je praten?
• Maak een time-out kaart, die ieder gezinslid/huisgenoot één keer per dag mag inzetten om een situatie te pauzeren. Dit betekent niet dat het onderwerp verdwijnt, maar dat je het er even niet meer over hebt. Pak het later met elkaar op, wanneer iedereen weer gekalmeerd is.

Tot slot: blijf positief!

Kinderen zijn over het algemeen heel veerkrachtig. Vertrouw op de band met jouw kind, investeer juist in deze periode met knuffels, liefde en aandacht. Zorg voor een tegengewicht voor al het slechte nieuws dat ons deze dagen overspoelt. Bespreek met elkaar elke dag drie dingen die positief of goed waren die dag. De zon scheen. De vogels fluiten, want het wordt lente. De soep was lekker. Hoe klein ook, het bewust nadenken over de positieve dingen die er elke dag zijn, is het beste vaccin tegen het slecht-nieuws-virus. En het is ook een manier van waarop het contextknopje drukken, want het plaatst het onaangename nieuws in een bredere context waar ook leuke en positieve zaken gebeuren.